Elektrik Mühendisleri Odası Gaziantep Şube Başkanı İslim Arıkan son zamanlarda sanayicilerden duyulan yekdemi açıkladı.

Elektrik Mühendisleri Odası Gaziantep Şube Başkanı İslim Arıkan gönderdiği yazılı metinde “Ülke olarak, enerjide dışa bağımlılıktan kurtulabilmemizin yolu, yerli ve yenilenebilir enerji potansiyelimizi çok iyi ve akıllıca kullanmaktan geçiyor. Türkiye’de, son yıllarda yenilenebilir enerji üretiminde büyük gelişmeler kaydedildi. Bunun en büyük nedeni ise, yenilenebilir enerji kaynaklarını destekleme mekanizması (YEKDEM) olmuştur.

Yenilenebilir enerji kaynağından, Rüzgar, HES, Jeotermal, Güneş, Biyokütle v.b. gibi kaynaklardan enerji üreten santrallere devletin teşviği bulunmaktadır. Bunun için; yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretilmesi ve YEK Belgesi alınarak elektrik piyasasına satılması, YEKDEM’e dahil olmanız gerekiyor. YEKDEM; Yenilenebilir Enerji Kaynaklarını Destekleme Mekanizması’nın açılımıdır. Bir santral kurduğunuzda YEKDEM Mekanizmasına dahil olursanız üretim türünüze göre devletin belli miktarlar üzerinden alım garantisi vardır.

YEKDEM’e katılan yatırımcı, on yıl süreyle destek fiyatlarından faydalanılabilecektir.

5346 sayılı YEK Kanunu’nun yürürlük tarihi olan 18/5/2005 tarihinden 31/12/2020 tarihine kadar işletmeye girmiş ya da girecek olan ve bu Kanun kapsamında yer alan üretim tesislerine 10 yıl süre ile uygulanır. Buna göre; YEKDEM mekanizmasının, yatırımcılara garanti ettiği alım fiyatı rakamları aşağıda belirtilmiştir.

Güneş: 13.3 dolar-cent/kWh

Biyokütle: 13.3 dolar-cent/kWh

Jeotermal: 10.5 dolar-cent/kWh

Rüzgar: 7.3 dolar-cent/kWh

Hidroelektrik: 7.3 dolar-cent/kWh

Bu alım garantisinin elektrik piyasasına bir maliyeti olmaktadır. Son Kaynak Tedarik Tarifesinin Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ’de, “serbest tüketici niteliğine haiz olduğu halde, elektrik enerjisini ikili anlaşmalarla temin etmeyen tüketicilere, elektrik enerjisi tedariki” olarak tanımlanan Son Kaynak Tarifesi uygulanmaktadır. 2019 yılında 10 Milyon kWh/yıl tüketimini aşan aboneler (genellikle sanayi bölgesinde olan aboneler) Son Kaynak Tedarik Tarifesi kapsamında anılan bir tarifeden faturalandırılmaktadırlar. Bu tarifede elektrik fiyatını belirleyen iki unsur PTF (Piyasa Takas Fiyatı) ve YEKDEM (Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması) bedelleridir.

YEKDEM mekanizmasında verilen teşviklerin dolar üzerinden hesaplanması ve son dönemde kurlarda yaşanan değişim, YEKDEM’den faydalanan santral sayılarının çoğalması, YEKDEM mekanizmasında üreticilere verilen teşviklerin oluşturduğu yükün tüm elektrik tüketicileri yerine sadece serbest tüketiciler üzerinden karşılanması ile serbest tüketicilere elektrik satışı yapan elektrik tedarikçileri zor duruma düşmeye başladı.

YEKDEM, bir taraftan sisteme dahil olan üreticinin yüzünü güldürürken, diğer taraftan sanayici YEKDEM yükü ile karşı karşıya kalmaktadır. YEKDEM bedeli sabit bir bedel olmayıp, her ay oranı değişmektedir. Buda sanayicinin planlama yapmasına en büyük engellerden bir tanesidir. Sanayici; YEKDEM’den kaynaklanan, Temmuz ayında, Haziran ayına göre %35-40 arasında fazla elektrik faturası ile karşı karşıya kaldı. Ağustos ayında oran düştü.

Zorunlu maliyet oluşturan enerji maliyetlerinin her ay değişim göstermesi, sanayicinin her ay farklı elektrik faturası ile karşı karşıya kalması, sanayiciler için uzun vadeli bağlantılar, planlar yapmalarını zorlaştırmaktadır.

Elektrik faturalarından kaynaklı, makinaların durmasını, istihdam sorunu yaşanmasını arzu etmiyoruz. Her iki taraf içinde uygun olan koşulların oluşturulmasına ihtiyaç vardır. Sanayicinin uzun vadeli planlama yapması için sabit YEKDEM bedeline ihtiyaç vardır.

YEKDEM sonrası destekleme modeli de, bir an önce ortaya konulmalıdır.

Özellikle OSB Bölgelerinde, öztüketim modelli çatı GES yatırımı sanayiciyi, hem yüksek elektrik maliyetlerinden kurtaracak, hem şebekeye bağlı olmanın getirdiği riskleri minimize edecektir. Bu konu da da ; Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yayımlanarak yürürlüğe girdi. Değişikliğe göre OSB’lerde katılımcının tesisinin çatısında ve cephesinde kurulan güneş ve rüzgar enerjisine dayalı elektrik üretim tesisleri, güneş ve rüzgardan elektrik üreten tesislerin kurulmasıyla ilgili kısıtlamalardan muaf tutulacaktır. Yakın zamanda sanayi bölgelerinde fabrikaların çatılarında GES yatırımlarını ve avantajlarını göreceğimize inanıyoruz. Sanayimizin bu konuda, yerli teknoloji yatırımları ile taçlanmasını diliyoruz.

Tüm kamu kurum ve kuruluşların çatılarında GES uygulamalarını bekliyoruz.

Tüm Üniversite çatılarında GES uygulamalarını ve yerli teknolojilerin çalışılmasını, üretilmesini bekliyoruz.

Çatı uygulamaları içinde, çatı sahibi ile ortaklık yapacak veya tüm yatırımı kendisi karşılayacak yatırımcılara da kolaylık sağlanmasını bekliyoruz.

Ülkemizin dışa bağımlı olduğu enerjide doğru bilgilendirme, doğru yatırım için de, Sanayi Odaları, Ticaret Odaları, OSB Müdürlükleri, ilgili Meslek Odaları ile çalıştaylar yapılıp, aynı dili kullanmalarını öneriyoruz.”diye bildirdi.