Osmanlı devleti siyasi teşkilatlanmasını tamamlamadan, daha beylik iken gazalarda ve fetihlerde birçok aile Osmanlı beyliğine destek vermiştir. Osmanlı beyliği sadece kendi kitlesiyle fetihlerde başarılı olmamıştır. Özellikle daha beylik aşamasında Samsa Çavuş, Aykudalp, Konuralp, Gazi Abdurrahman, Turgutalp, Saltukalp gibi şahsiyetler ve aileleri Osmanlının inkişafı zamanında beyliğin hizmetinde bulunmuştur. Osmanlı beyliğinin devletleşmesinde sadece Osman oğlu ailesinin katkısı yoktur. Yukarıda saydığımız beyler ve aileleri; Osmanlı beyliği daha devletleşmediği dönemde faaliyetlerde bulundukları için Osmanlı kayıtlarında detaylı bilgilere rastlanmamıştır. Akça Koca, Bayezid Paşa, Çandarlı Vezir ve Ailesi, Şeyh Edebalı, Gazi Evrenuz Bey ve Ailesi, Hacı İvaz Paşa, Hacı İlbeği, Köse Mihal ve Ailesi, Lala Şahin Paşa, Timurtaş Paşa ve Oğulları, Turahan Bey ve Ailesi gibi beyler ve aileleri ile ilgili hizmetler Osmanlı kayıtlarında yer almıştır.

Akça Koca ve Ailesi; Osmanlı devletinin kuruluşundan itibaren devlete büyük hizmetlerde bulunmuştur. Özellikle İzmit, Sakarya ve Üsküdar civarı bu bey ve ailesi tarafından Osmanlı toprakların katılmıştır.

Bayezid Paşa; Ankara muharebesinden sonra Fetret devrine giren Osmanlı devletinin Çelebi Mehmet Tarafından toparlanmasına yardımcı olmuş ve Fitneye karşı mücadele etmiştir.

Çandarlı Vezir ve Ailesi; Osmanlı devletinin kuruluşundan itibaren bir buçuk asır devlete vezirlik etmiş bir ailedir. Osmanlı devletinin Askeri, İdari ve siyasi yapılanmasına büyük katkılar sağlamıştır. Bu aile büyük ilmiye makamı olan ilk kazaskerliği Kara Halil Hayreddin Paşa ile kendi bünyesinden çıkarmıştır. Halil paşa ilk olarak Bilecik, İzmit ve Bursa kadılıklarında bulunmuştur. İlmiye sınıfına mensup bir şahsiyettir. Halil paşa Aşiret mensuplarından Yaya ve Müsellem teşkilatını oluşturmuş ve Osmanlı devletinin ilk düzenli askeri teşkilatını vücuda getirmiştir. Kara Halil paşa savaşlarda elde edilen Hıristiyan çocuklarının Müslüman aileler yanında yetiştirilerek Acemi ocağına verilmesini ve oradan Yeniçeri ocağına geçirilmesini usulünü getirerek yüzyıllarca dünyaya hükmeden Osmanlı ordusunun yaya ordusu olan yeniçeri ocağının kurulmasını sağlamıştır. Karamanlı Rüstem ile Kara Halil paşanın padişaha arzı ile Maliye teşkilatı yapılandırıldı, pençik sisteminin oluşturulmasına öncülük edilmiştir. Aile üyeleri Fatih Sultan Mehmed (2.Mehmed) dönemi de dahil Osmanlı devletine hizmeti geçen en itibarlı ailelerden olmuştur.

Şeyh Edebalı; Ahilerden olup Eskişehir ve söğüt arasında itibarlı ve sözü geçen ilim adamlarından biridir. Osman gazi Şeyh Edebalı’nın nüfuzundan faydalanıp yapacağı işlerde onun desteğini almıştır. Ayrıca Osman Gazi Şeyh Edebalı’nın kızlarından Rabia veya Bala hatunla evlenmiştir. Şeyh Edebalıdan sonra soyundan gelenler Osmanlı devletinde vezirlik yapmıştır.

Osmanlı devletinin kuruluş ve yükseliş aşamasında yukarıda açıkladığımız 3 aile haricinde Gazi Evrenuz Bey ve Ailesi, Hacı İvaz Paşa, Hacı İlbeği, Köse Mihal ve Ailesi,Lala Şahin Paşa,Timurtaş Paşa ve Oğulları Turahan Bey ve Ailesi de Osmanlı devletine büyük hizmetlerde bulunmuştur. Osmanlı beyliğinin devletleşmesi sadece Osman oğulları sayesinde olmamıştır. Devlete her alanda katkı sunan çeşitli aileler unutulmamalı ve ön plana sadece Osman oğlu ailesi çıkarılmamalıdır. Nasıl ki Cumhuriyete giden süreçte Kazım Karabekir, Ali Fuat Cebesoy, Fevzi Çakmak, İsmet İnönü gibi şahsiyetlerin Mustafa Kemal Atatürk’ e desteği belirtiliyorsa Osmanlı devletinin kuruluşunda ve yükselmesinde bu ailelerin de desteği belirtilerek unutturulmamalıdır.

Kaynakça: İsmail Hakkı Uzunçarşılı “Osmanlı Tarihi 1. Cilt”