Emir Timur; kimilerine göre doğu’nun fatihi, kimilerine göre Osmanlı Devleti’nin Fetret Devrine girmesine sebep olan bir haindir. Hakkında çok fazla görüş olmasına rağmen, Emir Timur hakkındaki bilgiler genelde belli başlı bazı dedikodulardan ibrettir. Emir Timur, 8 Nisan 1336 yılında Çağatay Hanlığında dünyaya gelmiştir. Babası Turagay bey, Barlas kabilesinin emiridir. Timur döneminde, Çağatay Hanlığı çöküş dönemindedir bu durum Çağatay Hanlığının yönetiminde boy beylerinin etkin olmasına neden olmuştur. 1360 yılında Timur adından sıkça söz ettiren, savaşlarda etkin roller oynayan ve siyasi olarak dinamik bir ağ kurmayı hedefleyen bir Emir haline gelmiştir. Timur’un babası Turagay beyin 1360 yılında vefat etmesi , Timur’u büyük bir buhrana itmiştir. Bu dönemde Timur, Çağatay Hanlığı’nın emrine girerek komutanlık görevine getirilmiştir. Çağatay Hanlığı Valilerinden Kazgan Han’ın kızı Olcay Türkan hatun ile evlendirilmiştir. Timur’un yaptığı hamleler elini siyasi olarak güçlendirmiştir. 1370 yılına gelindiğinde Timur, Belh şehri ve havalisinde kendi bağımsızlığını ilan etmiştir. Timur elindeki siyasi gücünü doğru bir şekilde kullanıp, Cengiz Han’ın soyuna destek vererek Çağatay Sülalesinden Soyurgatmış Han’ı Çağatay Hanlığı tahtına çıkartmıştır. Timur, Çağatay Devletine bağlı bir Emir olarak gözükmüştür ancak Devletin yegane hükümdarı olmuştur.
Timur’a “Sahip Kıran” ve “Kutubettin” ünvanları verimiştir, yaptığı başarılı seferleri sayesinde başkenti Belh’den, Semerkant’a taşımıştır. 1371 ile 1377 yılları arasında Harezm ve Moğolistan’a sık sık seferler düzenlemiş ve bölgeyi hakimiyeti altına almıştır. 1378 yılında ilk Altın Ordu Seferi sayesinde adını tüm dünyaya duyurmuştur. 1390- 1391 yılları arasında 2.Altın Ordu seferine çıkmıştır, bu sefer Altın Orda bölgesinde Timur’un hakimiyetiyle sonuçlanmıştır. Ancak bu sefer Rusya’nın güçlenmesine ve bölgede yayılmasınada neden olmuştur. 1401 yılına kadar yaptığı 4 seferle Irak ve Anadolunun güneyini, 1398-1399 yılında Delhi Sultanlığını, 1401-1402 yılında Suriye ve havalisini feth etmiştir.
1402 senesinde Ankara Savaşında, Yıldırım Beyazıdı yenerek, esir almıştır. Bu galibiyet Osmanlı Devletinin 11 yıllık fetret devrini doğurmuştur. Fetihleri, askeri ve siyasi dehası sayesinde 27 ülkenin hakanı olmayı başarmıştır. Feth ettiği yerler ise şöyledir; Türkistan(Orta Asya), İran, Rum(Anadolu), Mağrib, Suriye, Mısır, Irak-ı Arap, Irak-ı Acem, Mazenderan, Geylan, Şirvan, Azerbaycan, Fars, Horasan, Cidde, Tataristan, Harezm, Hotin, Kabilistan, Bahter, Zemin, H,nd,stan, Gürcistan, Ermenisten ve Kafkasya bölgesidir. Askeri dehası sayesinde girdiği savaşlarda yenilgi yüzü görmemiştir, düzenlediği 17 seferin tamamında galip olmuştur. Çocukluğundan berri at binen, kılıç kuşanan, cirit atan ve güreşen Timur, çekirdekten yetişen bir asker olmuştur. Dehası sayesinde 300 kişilik bir kuvvetle 10 bin kişilik düşmanını yenmiştir. 18 Şubat 1405 yılında Kazakistandan, Çin’e doğru sefere çıktığı sırada 69 yaşında felç geçirerek vefat etmiştir. Semerkanttaki, Gur Amir bölgesine defnedilmiştir.
Kaynakça
İsmail Aka, Tdv İslam Ansiklopedisi, Timur
Meltem Delen, Emir Timur ve Yönetim İlkeleri