Sağlığında iken ilişkileriniz çok iyi olmayabilir… Kim bilir, kötü anılarınız,
belki de iyilerden daha fazladır.
Ama içinde yaşadığınız süreç; bunları anımsayacağımız değil aksine
unutacağımız zamandır. Beterin beteri olduğu, hayatın sürprizlerle dolu olduğu
unutulmamalıdır. Bu arada hastanız size göre sağlığı ile ilgili yanlışlar yapmış
olabilir; yanlış beslenme, sigara ve alkol tüketimi, kontrollere gitmeme, düzenli
ilaç kullanmama ve stresli bir yaşam… Lütfen bunları hatırlatmayın, kimseye
yararı olmayacak…
Hastanızın üzülmesi beklenen bir durum, onun duygularını paylaşma
anlamında adımlar atabilirsiniz. Asla o üzüldüğü için siz de üzüldüğünüzü
göstermemelisiniz, o zaman empati değil sempati yapmış olursunuz ve bu
doğru bir davranış değildir…

Farkında olmadan yıkım yapma potansiyeli olan dostlarımız,
Ziyaretçiler!!!!
Hastanız her yakınını gördüğünde her zaman mutlu olmayabilir. Ortak
geçmişi anımsatan kimi anılar hastayı üzebilir ya da o dostun bilmeden söylediği
kimi söylemler de hastanızı olumsuz etkileyebilir. Kimi örnekleri sizinle
paylaşmak isterim:
Hastanın yanında ağlamak, duygusal davranışlar sergilemek, “sen bu
duruma düşecek biri miydin” gibi anlamsız yükselmeler sergilemek kesinlikle
yapılmamalıdır.
Hastaya anlat hele ne oldu sana? Elini parmağını oynatabiliyor musun,
beni tanıdın mı? Gibi boş sorular hastanızı sadece üzecektir. Lütfen fazladan bir
harf bile söylemeyin…
Hastaya ya da yakınlarına doktor tavsiye etmek, hele hele İstanbul’da,
Ankara’da bir doktor var diye başlayıp bilimsel dayanaktan yoksun öngörülerde
lütfen bulunmayın. … Bilim dışı kimi fikirlere siz inanabilirsiniz ama paylaşmak
zorunda değilsiniz.
Hastaya, hiç korkma bir aya kalmaz iyileşirsin, hepsi geçer gibi
konuşmalar lütfen yapmayın.
Ziyaretçiler hastanın sadece yapabildiği şeyleri öğrenip onları biraz
abartarak tekrarlayabilir. “Parmağını hissetmeye başlamışsın ya da omuzunu
oynatabilmişsin ya da desteksiz oturabiliyormuşsun gibi, çok sevindim. Bunların

hepsi iyiye işarettir,” deyip susmalıdır. Diğer taraftan hasta konuşamayabilir,
altına bez bağlanmış olabilir, hafıza problemi yaşıyor olabilir.
Olumlunun en küçüğünü görün, olumsuzun en büyüğünü görmeyin
Hastanın sağlıklı olduğu dönemlerdeki performansı ile kıyas ya da
hatırlatma yapılmamalıdır. Geçmişte seninle ne güzel yürürdük… Sinemaya
gitmeyi özledin mi? Tribüne oynayan siyasetçiler gibi ailenin geride kalan
bireylerine sözde moral vermek için, “Ailenin annesi/babası artık sen oldun. Bu
artık hasta, yerini doldurmalısın…” gibi havada uçuşan görüşler yapıcı değil
yıkıcıdır.
Ailenin girebileceği olası ekonomik sıkıntıları hastanın önünde
tartışılmamalı, “Biz daha ölmedik, sizi kimseye muhtaç ettirmeyiz” gibi çoğu
boş konuşmalardan uzak durulmalıdır. Yardım yapacak olan yapar ve hastanın
bunu bilmesine gerek yoktur.

Ziyaretçi de empati yapmalıdır… Hastanın ve ailesinin duygularını
paylaşmalıdır ancak bunu farkında olmadan şova dönüştürmemelidir. Ahkam
kesmeden kısa bir süre oturup kalkmalıdır. Geçmiş deneyimlerimden hastanın
odasında 21 kişinin olduğu anları da hastaya yağlı köfte yedirdikleri zamanı da
anımsıyorum.

Bence hastanın ilk üç ayında çekirdek aile dışında ziyaret ciddi olarak
sınırlandırılmalıdır. Hastanın gelmesini istediği ya da geldi mi diye sorduğu,
önemsediği kişiler davet edilmeli onlar da kurallara uymalıdır.

Tatlı sert olmalısınız
Hastanızın yaşamının geri kalan diliminde günlük yapılması gereken
egzersiz programları, düzenli tedavileri ve bir beslenme programı olacaktır. Yine
empati yapmanızı isterim ama kuralları asla esnetmeden… Egzersiz programına
dakikalar kala, hastanın duyacağı bir şekilde konuya ilişkin hazırlıklardan
bahsediniz. Kızınıza/oğlunuza “İki temiz havlu, sıcak paketleri hazırlayalım;
birazdan egzersizimiz var,” gibi. Zamanında egzersizi, dozunda ilaçları ve uygun
bir beslenme programını hayata geçirmelisiniz.
Beklentilerinizi yüksek tutmayın!!!

ACELE YOK! ABARTILI BEKLENTİ YOK! HASTANIN HENÜZ YAPAMADIĞI
HAREKETLERDEN SÖZ ETMEK YOK!
Hastanın çok sevdiğini bildiğiniz bir hareketi, örneğin araba sürmek, ona
anımsatmayın. Ama o konu açıldıysa konuyu mümkün olduğu kadar ustalıkla
değiştirmeye çalışın. Sürüleceği mi kaldı benzin, mazot…buradan hayat
pahalılığına kaçış gibi…
Konuşmakta zorlanan bir hastayı konuşturmaya çalışmayın.
Okuyabileceği bir şey verip, önce dakikalarca içinden okumasını, daha sonra
yüksek sesle okumasını isteyin. Her sözcüğünü düzeltmeye kalkmayın, bazılarını
düzeltin.
Hastanız normalde eski olayları daha kolay hatırlar. Çok eskilere ve yeni olaylara
uzanmadan yakın geçmişteki olayları konuşun. Doğrudan hasta ile ya da
hastanın da duyabileceği bir ortamda bir başkası ile konuşabilirsiniz. Çok ayrıntı
olmayan sorular sorun. Hani büyük halamın torununun düğününe kardeşi
katılmamıştı, hatırladın mı? Değil de abimin oğluna kızı sen istemiştin, hatırladın
mı gibi sorular sorun.
Sosyalleşmesi adına hastanızdan gelen her isteği karşılamaya çalışın.
Haydi bir salep içelim, kahveyi hazırla ama şu karşıdaki parkta içelim, gibi
isteklerini karşılarken olası güçlükleri aşma aşamalarını lütfen ona
hissettirmeyin.
Teklif sizden gelecekse dışarı çıkmanızdaki ana amaç hastanız olmamalı; “sanki
onun ihtiyacı yokmuş da sizin ya da çocukların hatırına…” algısını
yaratmalısınız.
Kültürel alt yapısına ve koşullarınıza göre ilgilenebileceği (okumak, puzzle,
sudoku gibi) uğraşı alanları yaratın
Aklınızda kalsın hasta büyük bir olasılıkla, ideal olmazsa da yürüyebilir,
terlikle yürümemesine lütfen dikkat edin. Nedir ki elini işlevsel olarak
kullanamaz. İyileşmesi adına değil, daha kötü olmasın diye önerilen ortezleri
kullanmalı ve germe egzersizlerini düzenli yapmalısınız. İlerleyen günlerde eli
ile ilgili sadece konforu artırmak için Botox ile ilgili uzman görüşü alabilirsiniz.
Annesi, babası ve abisi genç yaşlarında felç olmuş bir birey ve bu konunu
bir uzmanı olarak iki pencereden bakarak hem duygularımı hem de kimi
önerilerimi paylaştım. Yararı olması dileği ile.